Wakacje bez pamiątki, to wakacje stracone. Szczególnie, gdy spędza się je w Turcji, kraju bazarów, gdzie okazji do zakupów jest co niemiara.
Tureckie targi słyną ze sprzedaży tanich, markowych podróbek. Można się tu zaopatrzyć w kopie ubrań, butów czy kosmetyków najsłynniejszych projektantów i producentów. Czy nie lepiej jednak przywieźć z Turcji pamiątki, które będą przypominały o niezwykłości tego kraju, jego wyjątkowej kulturze i tradycji?
Oko proroka, czyli tureckie zabobony
Zaczynamy od pamiątki dość oczywistej i można powiedzieć obowiązkowej. Nie będziecie mieli problemu z jej znalezieniem, łatwo ją bowiem dostrzec niemal wszędzie: na tkaninach, w kobiecej biżuterii jako element bransoletek, wisiorków, korali, kolczyków, nad drzwiami domów i na ich ścianach, przy lusterku samochodowym, na telefonach, nad łóżeczkami niemowlaków, nawet na chodnikach. To tak zwane oko proroka, czyli niebieski szklany kamień, z błękitno-białym środkiem i czarną źrenicą. Turcy określają je mianem nazar boncuğu – koralik na nazar, czyli “złe oko”. Zgodnie z przesądem chroni ono przed spojrzeniem szkodliwych mocy. Ma przed nimi ustrzec także wykrzykiwane często zaklęcie: „nazar değmesin” – „chroń go przed złym okiem”.
Oko proroka stało się symbolem Turcji. Chętnie zaopatrują się w nie niemal wszyscy, bez względu na przekonania, wiarę, narodowość. Poza funkcjami magicznymi (w które się wierzy lub nie), skutecznie może ono pełnić role czysto dekoracyjne.
Dywany – dzieło sztuki ludowej
To pamiątka, która wymaga znacznego poszerzenia swojego bagażu i większego wydatku – najdroższe dywany mogą kosztować nawet do 700 euro za metr kwadratowy. Warto się jednak w nie zaopatrzyć, jeśli pojawi się taka możliwość, gdyż z pewnością jest to cenna zdobycz – świadectwo tureckiej sztuki ludowej, a także estetyczny i praktyczny element dekoracyjny domu. Dywany są wiązane węzłem tureckim typu Giordi, mają geometryczne wzory. Do ich najsłynniejszych, regionalnych odmian należą: Bergama, Ushak, Milas i Hereke. W 1270 r. zachwycił się nimi podróżnik Marco Polo i uznał za najpiękniejsze na świecie. W Turcji technika wyrabiania dywanów i kilimów jest znana od IX w., ale najstarsze wyroby pochodzą dopiero z XIII w.
Znajomość tkania od tej pory przekazuje się z pokolenia na pokolenie. Choć to zajęcie coraz rzadsze, wyrób ręczny zastępują maszyny, wełnę, bawełnę i jedwab, materiały syntetyczne. Obecnie dywany wytwarza się na dość małą skalę, w Ankarze i w rejonie miejscowości Konya. Dlatego, chcąc kupić rękodzieło, lepiej pozostać czujnym i dokładnie sprawdzić sprzedawany produkt. Można to zrobić, oczywiście za zgodą sprzedawcy, delikatnie podpalając brzeg dywanu – powinien unieść się zapach przypalonego włosia. Warto też zweryfikować ich jakość przechodząc po nich bosymi stopami.
Naczynia i ceramika – bogactwo na stole
W XIV w. zaczęto produkować w tureckim Izniku wyroby ceramiczne: świeczniki, naczynia, dzbanki, karafki, kafle, miski. Wytwarzane początkowo w kolorze niebieskim i turkusowym, z czasem zyskały także odcienie: zielonego, fioletowego, czarnego, czerwonego i szarego. Zwykle ozdabiano je wzorami: abstrakcyjnymi, geometrycznymi, roślinnymi. Pojawiały się na nich zwierzęta, statki. Dzisiaj na te niezwykłe dzieła można się natknąć podczas zwiedzania pałaców, meczetów i muzeów, także poza Turcją, gdyż produkty ceramiczne stały się w XIX w. znane i pożądane w całej Europie.
Może nie warto poprzestać na oglądaniu i sprawić sobie prezent w postaci tureckiego dzieła z ceramiki? Współczesne wyroby, choć nie powstają już w Izniku, a w miejscowości Kütahya, Avanos, Ayvalık, Bursie, Edirne i Stambule, to naśladują oryginalne wzory, szczególnie kwiatowe i abstrakcyjne. Trzeba się jednak liczyć z dość wysoką ceną. Jeśli wolicie zaoszczędzić, zdecydujcie się na zakup naczyń. Dużą popularnością cieszą się niewielkie szklanki w kształcie kwiatu tulipana, tzw. bardaczki, z podstawką i malutką łyżeczką. Turecka herbata jabłkowa smakuje w nich wyśmienicie.
Przyprawy – smak Turcji
Skoro mimochodem wkroczyliśmy w temat kulinariów nie możemy nie wspomnieć o tureckich przyprawach. Nie sposób oderwać wzroku od ich niezwykłej, bogatej kolorystyki, nie sposób oprzeć się ich smakowi, nie sposób nie zabrać choć niewielkiej paczuszki do domu. Wybór z pewnością nie będzie łatwy, już sama papryka jest sprzedawana w kilku odmianach: słodka mielona, pikantna w płatkach, (pul biber) czy czarna isto. Na bazarach oraz w specjalnych sklepikach można znaleźć także kmin rzymski, mielone ziele angielskie, szafran czy czarnuszkę.
W sprzedaży znajduje się też mieszanka kahvaltilik, dostępna najczęściej w rulonikach. Tureckie przyprawy, ciekawie wzbogacą nawet typowo polskie dania, takie jak: bigos, krupnik, ale też potrawy z ryb i mięsa. I nie zapominajmy o słodkich przyprawach. Cynamon, wanilia, kardamon, anyż, imbir czy woda różana nadają smak ryżowym i mlecznym deserom oraz różnego rodzaju ciastom.
Nargile
W Polsce częściej określamy je mianem sziszy, czyli fajki wodnej, której smakowanie w krajach arabskich uprzyjemnia czas szczególnie muzułmanom, rekompensującym sobie zakaz picia alkoholu. Urządzenie składa się ze szklanego, miedzianego lub ceramicznego dzbana na ciecz, metalowej rury, doprowadzającej powietrze i odprowadzającej dym oraz elastycznej rurki, przez którą wciąga się dym. W licznych knajpach można wypróbować tej używki, na bazarach zakupić swój własny sprzęt. Nargile są dostępne w różnych rodzajach i rozmiarach, od niewielkich, pełniących funkcje ozdobne, po większe, służące do palenia. Ich ceny są różne. Mniejsze szisze można kupić za ok. 40 zł, choć oczywiście trudno mówić o stałych cenach, wszak naturalnym zwyczajem jest targowanie się. Lepiej jednak potraktować nargile jako ozdobę, gdyż ich palenie może wywołać groźne dla zdrowia skutki!
Pamiątki z wakacji przywołują wspomnienia, wzbogacają wnętrze domu, są namacalnym dowodem pobytu w danym miejscu. Warto kupować je z rozmysłem, wybrać te najatrakcyjniejsze, najbardziej oryginalne, oddające specyfikę i klimat odwiedzonego kraju.
Podoba Ci się ten artykuł? Podziel się ze znajomymi!
